«Οὐαὶ ὑμῖν, Γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι, ὑποκριταί».
Ο Κύριος ήταν πάντοτε γλυκύς και πράος. Προς τους αμαρτωλούς ήταν γεμάτος από επιείκεια, ευσπλαγχνία και συγχωρητικότητα. Απόψε όμως, στο Ευαγγέλιο που ακούσαμε, παρουσιάζεται αυστηρός και καυστικός.
Γιατί;
Ω! αδελφοί μου, δεν αποστρέφεται ο Κύριος τον αμαρτωλό. Ήλθε «ἁμαρτωλοὺς σῶσαι». Αποστρέφεται τον υποκριτή και διπρόσωπο. Και αυτόν τον τύπο κεραυνοβόλησε στο Ευαγγέλιο που ακούσαμε στο πρόσωπο των Φαρισαίων και Γραμματέων της εποχής του.
Ποιοι ήσαν οι Γραμματείς και Φαρισαίοι;
Ήσαν οι άνθρωποι του νόμου. Οι νομοδιδάσκαλοι της εποχής. Είχαν ηγετική θέση μέσα στο λαό. Με προνόμια και εξουσία. Ήσαν η ιθύνουσα, θα λέγαμε, θρησκευτική τάξις. Οι οδηγοί του λαού. Οι ερμηνεύοντες το Νόμο.
Ποια ήσαν τα χαρακτηριστικά τους;
Ήσαν άνθρωποι των τύπων και της επιφανείας. Κοίταγαν μόνον τις εξωτερικές εκδηλώσεις. Ζούσαν μια προσποιητή, εξωτερική, φανταχτερή ευσέβεια, ενώ η καρδιά τους ήταν γεμάτη από υπόκριση και ανομία. Ήσαν οι «ἀποδεκατοῦντες τὸ ἄνηθον καὶ τὸ κύμινον», ενώ παραμελούσαν τα βαρύτερα και ουσιωδέστερα του νόμου «τὴν κρίσιν καὶ τὸν ἔλεον καὶ τὴν πίστιν». Ήσαν «οἱ διϋλίζοντες τὸν κώνωπα τὴν δὲ κάμηλον καταπίνοντες!». Ήσαν αυτοί που καθάριζαν «τὸ ἔξωθεν τοῦ ποτηρίου καὶ τῆς παροψίδος», ενώ στη καρδιά ήσαν γεμάτοι από αδικία και αρπαγή. Και έμοιαζαν, όπως τους καυτηρίασε ο Κύριος, «τάφοις κεκονιαμένοις, οἵτινες ἔξωθεν μὲν φαίνονται ὡραῖοι, ἔσωθεν δὲ γέμουσιν ὀστέων νεκρῶν καὶ πάσης ἀκαθαρσίας». Ήσαν οι κοινώς λεγόμενοι θεομπαίχτες, που κάνουν τον άνθρωπο του Θεού από συμφέρον και σκοπιμότητα.
Αυτοί ήσαν με λίγα λόγια οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι, που στηλιτεύει ο Κύριος.
Πολύ μισητή είναι στο Θεό η υποκρισία και η προσποίηση. Το να κάνει δηλ. κανείς τον ευσεβή και ενάρετο επιφανειακά και στην καρδιά να είναι διαφορετικός. Το να παρουσιάζει προσωπείο, αντί προσώπου. Να φαίνεται σαν άνθρωπος του Θεού και αυτό να το κάνει από σκοπιμότητα, από συμφέρον υλικό, γιατί έτσι επιπλέει και κάνει τη δουλειά του καλλίτερα.
Μισητός από το Θεό ο διπρόσωπος.
Έξω γλυκύς και ευγενικός, στο σπίτι θηρίο ανήμερο, τύραννος και στη γυναίκα του και τα παιδιά του.
Μπροστά σου κάνει πως κόπτεται για σε, πως σου είναι φίλος αφοσιωμένος. Πίσω σου δε σου σκάβει το λάκκο και σε υπονομεύει ύπουλα.
Επικίνδυνοι άνθρωποι, που έχουν άλλο στη καρδιά και άλλο στα χείλη. Καιροσκόποι σιχαμεροί. Στους θρησκευτικούς κύκλους κάνουν τον θεοφοβούμενο. Στους φιλομονάχους, τον φιλομόναχο. Κάπηλοι της θρησκείας. Οι κρύβοντες τον πραγματικό τους εσωτερικό κόσμο, για να εξαπατήσουν τους αφελείς.
Αυτοί είναι οι σημερινοί Φαρισαίοι, οι έμποροι της θρησκείας, οι εκμεταλλευτές, οι άνθρωποι, που βλέπουν το δικό τους συμφέρον και τίποτε άλλο. Οι κίβδηλοι τύποι, που εξωτερικά κάνουν τον ευσεβή, εσωτερικά όμως είναι ξένοι προς τον Θεό.
Αδελφοί μου,
Ο Θεός μας θέλει ειλικρινείς και ακεραίους. Να φαινόμαστε, όπως πράγματι είμεθα. Μακριά η προσποίηση και υποκρισία και διπροσωπία. Ντόμπροι και ίσοι. Όχι άλλοι κρυφά και άλλοι φανερά. Όχι εξωτερική ευλάβεια επιδεικτική. Όχι στα μάτια των ανθρώπων δίκαιοι και καθαροί, στα μάτια δε «τοῦ ἐτάζοντος καρδίας». Θεού ακάθαρτοι και βρωμεροί.
Είναι έγκλημα η υποκρισία.
Εάν πέφτουμε σε σφάλματα, αλλά με ειλικρινή μετάνοια και συναίσθηση ζητούμε το έλεος του Θεού, θα σωθούμε. Ενώ εάν προσποιούμεθα τον ευσεβή και άγιο, χωρίς να είμαστε τέτοιοι στην καρδιά, θα αποδοκιμαστούμε φοβερά από τον δικαιοκρίτη Θεό.
Προσοχή λοιπόν, αδελφοί, γιατί «Θεὸς οὐ μυκτηρίζεται».
Μητροπολίτης Πειραιώς Καλλίνικος Καρούσος, Η Εβδομάδα των Παθών, Δ΄ έκδ., Αθήνα 1983
